Tôi là chiến sĩ thuộc đại đội 5 trung đoàn đặc công rừng Sác đã từng bám trụ chiến đấu trong suốt bốn năm ở mảnh đất Phước khánh huyện Cần Giờ miền Đông Nam bộ. Trong tiểu thuyết "Một thời rừng Sác", tác giả chính là thủ trưởng cũ của tôi: Đại tá Lê Bá Ước- người con của quê hương xứ Lệ anh hùng cũng là đồng hương của tôi. Cuối năm 1971, tốt nghiệp khóa đào tạo đặc công nước, tôi được điều vào chiến trường Đông Nam bộ làm lính của Ông. Trong khuôn khổ bài viết này, tôi không có tham vọng kể nhiều, chỉ xin nêu một vài ký ức trong những năm tháng bám trụ chiến đấu ở mảnh đất miền Đông.

Sáng nay trên bục giảng, một lần nữa tôi lại thấy những giọt nước mắt của học sinh thân yêu rơi khi các em nói về cảm xúc của mình sau chuyến đi tham quan những địa danh lịch sử nổi tiếng ở tỉnh Quảng Trị. Tôi thấy mừng và hạnh phúc biết nhường nào! Có người thầy người cô nào lại vui khi học trò của mình phải khóc ? Nhưng tôi lại thế! Phải, không những thế mà tôi còn ước gì các em khóc to hơn, nước mắt các em tuôn trào nhiều hơn nữa để cho chúng tôi (và cả cho chúng ta) thấy yên lòng về thế hệ trẻ hôm nay. Đạo đức và nguồn cội, truyền thống và đạo lí tốt đẹp ngàn đời của ông cha, tất cả là đây, lắng đọng trong những giọt nước mắt này. Cám ơn các em, cám ơn các em thật nhiều...!

Trời giêng hai năm nay không còn rét nữa. Những cây xoan, cây tràm hai bên đường nở bung hoa trắng, hoa vàng, quyện vào nhau tạo thành những mùi hương ngai ngái, hăng hắc chứ không ngọt ngào như hoa sữa. Hoa mai - món quà đón tết của người miền Trung - đã nở sớm hơn mọi năm có tới mấy chục ngày. Không biết trời đất, vẫn vũ chuyển mùa thế nào, chứ tôi nhớ vào thời gian này ngày xưa, ở quê tôi giêng hai rét như cắt da, cắt thịt. Có lẽ cái đói, cái rét nó cứ tồn tại song hành cùng nhau. Khi người ta cảm thấy đói lòng, thì da thịt cũng sẽ dễ bị rét hơn!?...

Gió mùa đông bắc tràn về cào xé trên tàu lá chuối. Chị lật đật vơ vội nắm lá khô đi che chắn cho đàn gà. Bao giờ cùng thế, chị vồn vã như sợ ai cướp hết việc của mình. Màn đêm đang lấn dần, gói lại khoảng sáng trong căn nhà nhỏ hẹp. Chị thần thờ ngồi xuống chiếc chõng tre nhìn ra bầu trời đen kịt. Mái tóc dài rủ xuống bờ vai không che nổi vẻ xanh xao và gầy rạc của khuôn mặt đã qua cái tuổi xuân xanh.

Ngày hôm nay, trên những ngả đường quen thuộc của quê hương Lệ Thủy, bạn có thấy đìều gì khác lạ? Bao nhiêu là hoa tươi rực rỡ khoe sắc bên đường trong không gian giá lạnh còn sót lại của mùa đông. Hồng đỏ, hồng vàng, cẩm chướng, salem, thạch thảo…những loại hoa tượng trưng cho tình yêu và hạnh phúc, cho niềm yêu thương và sự quí trọng. Hoa của một nửa thế giới được gọi là phái mạnh dành cho một nửa thế giới còn lại được gọi lên bởi cái tên đáng yêu phái đẹp. Hoa của những cháu con dành tặng cho Bà và Mẹ, những người đã suốt đời tần tảo hi sinh cho tổ ấm gia đình. Bởi chỉ còn một ngày nữa thôi, một nửa nhân loại sẽ cất lên những lời đẹp đẽ nhất ca ngợi một nửa thế giới còn lại của mình, đó là ngày Tám tháng Ba – ngày Quốc tế Phụ nữ.

Nếu được hỏi rằng: Với em, ai là người thân yêu nhất, em sẽ không ngần ngại nói ngay đó là mẹ. Sinh ra và lớn lên không được sống với bố nên em càng thương yêu, kính trọng, biết ơn mẹ bội phần.

Chuyện thứ năm: Nhai được bạc nén

Có lẽ tôi và rất nhiều người con của Lệ Thủy không ít lần băn khoăn đi tìm câu trả lời về tên của dòng Kiến Giang. Với tôi dòng sông quê hương như một thiếu nữ tuổi xuân thì. Sông trong sáng, dễ hiểu như cậu bé đang bi bô tập nói... Chẳng hiểu vì sao tôi lại thầm nghĩ như thế, nhưng tôi biết và thấy rất rõ những cảm xúc mong manh như sương khói đang lan tỏa trong tâm hồn khi chạm vào Người – Kiến Giang diễm kiều, thanh khiết. Không biết chính xác Xuân Tân Mão này dòng sông đã bao nhiêu tuổi và tôi luôn ngóng đợi câu trả lời: Ai đã đặt tên cho dòng sông.

Dòng sông kiến Giang suốt đời chở nặng phù sa bồi đắp cho những cánh đồng trù phú xứ Lệ. Nằm sát hạ lưu sông là ngôi làng thân thuộc với cái tên cổ kính: Phú Thọ. Ắt hẳn các bậc tiền nhân mong muốn mảnh đất này mãi trường tồn và giàu đẹp. Từ bao đời, người dân làng Phú vẫn lam lũ, vất vả ngược xuôi nhưng nghĩa tình thì giàu vô kể. Họ yêu quê hương từ bờ tre gốc rạ. Yêu những cơn gió mùa đông bắc lạnh buốt xương da thổi qua luỹ tre làng. Yêu cả hàng lộc vừng quanh năm chắn sóng sau nhà. Họ yêu nhiều và yêu tha thiết.

Tết đến ai mà chả thích! Với em, giây phút làm em xúc động nhất là đứng ngắm mâm ngũ quả với nhiều loại trái cây hấp dẫn mẹ vừa bày lên bàn thờ tổ tiên.

Mùa xuân xinh đẹp đang đến với mọi nhà. Làng quê vốn yên tĩnh của em sôi động hẳn lên trong những ngày giáp tết Nguyên Đán này.

Chúng tôi đang làm cái việc mà trước đây, lâu lắm rồi có người đã làm, ấy là 5 ông thầy bói đi xem voi! Chốn thị thành đất chật người đông, voi không thể có nên chúng tôi đành "sờ" tạm vào... Vạn Lí Trường Thành?! Có thể, chúng tôi sẽ thua đứt mấy ông thầy bói ấy, bởi điều mà chúng tôi sắp sửa nói ra đây là những gì chưa "sờ" tới được. Ấy là những điều mà chúng tôi chỉ nghe qua lời kể của các thầy cô giáo vừa có chuyến đi thực tế ở tận bên nước Tàu. Dù vậy, dám mạo muội "trình làng" những cảm nhận ban đầu, hoàn toàn mang màu sắc cá nhân của "Anh bạn đẹp" Ngô Mậu Tình và tôi - những ông giáo vẫn còn lùng bùng trong cổng làng thời mở cửa...

Bạc Mây bước xuống cánh rừng tràm, hương rừng man mác, những cành mù cua đong đưa xào xạc. một màu xanh mơ ước chạy dài đến tận chân trời. Thoảng trong gió chiều se lạnh, mùi khói bếp nhà ai vương vấn trên ngọn cây.

Nhớ lại buổi đầu mới vào lớp 6, tôi nhút nhát, hồi hộp đợi ngày khai trường với cái cảm giác lâng lâng thật khó tả.