Trải qua quá trình hình thành, phát triển, đồng bào người dân tộc Bru-Vân Kiều đã góp phần tạo dựng và gìn giữ, bảo tồn được một kho tàng di sản văn hóa giàu bản sắc. Đó là các lễ hội, phong tục đặc sắc, các nghề truyền thống như đan lát, chế tác nhạc cụ truyền thống, văn hóa ẩm thực và các làn điệu dân ca như Oát, Xà nớt, Tà Oải… Để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào dân tộc Bru - Vân Kiều, UBND huyện đã tích cực phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao tỉnh tổ chức nhiều hoạt động trong đó chú trọng việc xây dựng các tủ sách cộng đồng; hỗ trợ trang thiết bị văn hóa cho các thôn, bản; tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể, xây dựng câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian cho đồng bào...

Trong năm 2023, UBND huyện đã phối hợp tổ chức thành công Hội thảo khoa học “Bảo tồn, phát huy giá trị Lễ hội mừng cơm mới của đồng bào Bru - Vân Kiều, xã Ngân Thuỷ”; chỉ đạo UBND xã Kim Thuỷ phối hợp với Sở Văn hoá và Thể thao tỉnh tổ chức 01 lớp tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ truyền dạy văn hoá phi vật thể cho các già làng, trưởng bản, người có uy tín và đồng bào dân tộc thiểu số; chỉ đạo Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện quan tâm dạy dân ca Vân Kiều, dạy đánh chiêng cho các em học sinh; khuyến khích học sinh sưu tầm, sáng tác các bài hát, các làn điệu dân ca Vân Kiều có dịch lời Việt nhằm lưu giữ truyền thống quý báu, bản sắc văn hoá của đồng bào Bru-Vân Kiều… Một trong những điểm nhấn đáng chú ý trong năm 2023 là UBND huyện đã phối hợp với Cục Di sản văn hóa, Sở Văn hoá và Thể thao tỉnh tổ chức phục dựng thành công Lễ hội mừng cơm mới của đồng bào Bru - Vân Kiều ở xã Ngân Thủy để phục vụ Chương trình “Hành trình Di sản kết nối du lịch”. Ngày 06/3/2023, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 471/QĐ-BVHTTDL về việc công bố đưa vào Danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia Lễ hội mừng cơm mới của người Bru - Vân kiều xã Ngân Thuỷ. Với những hoạt động nói trên, việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống; bồi dưỡng, đào tạo cán bộ văn hóa; hỗ trợ cơ sở vật chất, trang thiết bị văn hóa cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã có những thay đổi rõ rệt khi nâng cao mức thụ hưởng về văn hóa cho đồng bào các dân tộc gắn với phát triển du lịch cộng đồng và tạo nên những sản phẩm du lịch khá hấp dẫn. Một số mô hình phát triển du lịch đã hình thành và được các công ty, tổ chức khai thác bước đầu mang lại hiệu quả, thu hút đông đảo khách du lịch, như các mô hình: Khám phá Khe Nước Trong, Khám phá thiên nhiên thác Mụ Mệ, vườn Địa Đàng, hang Vàng và thác Lụa tại xã Lâm Thuỷ (do Ban Quản lý Khu dự trữ thiên nhiên Động Châu - Khe Nước Trong phối hợp với Công ty TNHH Netin); Dự án Khu nghỉ dưỡng phục hồi chức năng suối nước nóng Bang Onsen Spa&Resort trên địa bàn xã Kim Thuỷ (của Công ty Cổ phần Tập đoàn Trường Thịnh)…

Để bảo tồn và phát huy được giá trị di sản văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch trước hết cần sự chia sẻ trách nhiệm của các cấp các ngành trong việc đưa mục tiêu, nhiệm vụ công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hoá truyền thống và nghệ nhân đồng bào dân tộc thiểu số vào nghị quyết của các cấp ủy đảng, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội của địa phương, cơ sở.

Bên cạnh đó cần phải đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, giáo dục bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng nhằm giới thiệu quảng bá hình ảnh các loại hình di sản văn hoá truyền thống tiêu biểu; các nghệ nhân đồng bào dân tộc thiểu số và các hoạt động lưu truyền văn hóa truyền thống. Ngoài việc tham gia vào hoạt động du lịch bằng cách cung cấp sản vật địa phương để chế biến và trình bày các món ăn, đồ thủ công, kỹ năng, thao tác sử dụng các vật dụng, thiết bị bảo hộ khi du lịch khám phá mạo hiểm, hỗ trợ khuân vác cho du khách... thì việc trình diễn các ca khúc bằng tiếng dân tộc, các trang phục, nhạc cụ, lễ hội truyền thống… sẽ góp phần đa dạng các sản phẩm du lịch và tăng tính hấp dẫn, khám phá cho các du khách.

Cần kêu gọi đầu tư, thúc đẩy phát triển du lịch và xây dựng các chính sách cụ thể, thiết thực để hỗ trợ nghệ nhân trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể. Xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn và phát triển bền vững văn hóa truyền thống.

Có các phương án, chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực nhằm giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa ở địa phương, để thúc đẩy du lịch phát triển bền vững.

Đặng Thị Hồng Thắm -HUV, Phó Chủ tịch UBND huyện