* Hạn trên biên giới
Chưa có năm nào nắng như năm này. Trời lại
không mưa nữa nên nước các con suối khô cạn. Ở các bản xã Lâm Thủy, bà con Bru -
Vân Kiều phải dùng can nhựa đi lấy nước cho việc ăn uống. Bà con cần kiệm sử
dụng nước như chi tiêu hàng ngày vậy. Đời sống đã khó khăn, thiếu thốn mọi bề,
chỉ có nước là mênh mông giàu có nhưng giờ đây nước như gạo. Bí thư Đảng ủy xã,
Hoàng Kim, trò chuyện cùng chúng tôi: “Con khe Vàng bản Xà Khía mấy chục năm
nay nước đầy ăm ắp. Năm nay, nó cạn. Mấy bụi cây Rì Rì cháy giữa lòng khe là
lần đầu tiên già gặp. Có lẽ, ông trời không ưng cái bụng nên đá ở khe cũng xám
đen. Mà cũng lạ, từ khi những cây Lim, cây Dạ, cây Táu, cây Huệng … bị chặt hết,
nước khe hình như ngày càng ít đi. Đá ngày càng lô nhô nhiều hơn.”
Ở Lâm Thủy không chỉ riêng gì khe Vàng, chín
con khe vào bản Bạch Đàn nước cũng đã cạn. Rồi khe Zin, khe Tăng Ký giờ trơ sỏi
đá. Bà con phải đi khá xa lên phía đầu nguồn để lấy nước. Cây rừng không còn
mát xanh như trước. Các quả núi chưa kịp xanh vì cây chưa kịp tốt sau khi người
ta đã khai thác hàng chục héc ta rừng trồng.
Cũng như bao vùng núi khác, việc thiếu nước
sinh hoạt vào mùa khô vẫn thường xảy ra tại Lâm Thủy trong nhiều năm nay. Trong
khó khăn, bà con dân bản đã tìm cách dẫn nước từ thượng nguồn các con suối bằng
việc tận dụng cao độ và áo lực của nước. Nguồn nước sạch cung cấp cho toàn bản
Xà Khía ở khe Già Miệt đã cạn kiệt từ tháng ba. Nguồn nước do các thầy cô giáo
Trường PTDTBT TH&THCS Lâm Thủy khảo sát, thực hiện từ trường đến khe Zin
khoảng 3 km trước đây cung cấp đủ cho hơn 200 học sinh bán trú và các hộ gia
đình xung quanh nay cũng cạn. “Cũng lạ thầy giáo ạ, trời nắng thế này mà hoa
lau vẫn còn nở. Lau tàn rất chậm. Nước thì hết rồi. Không biết các thầy cô giáo
làm cách nào để đảm bảo cho hơn 200 học sinh và khu nội trú giáo viên đây”, Bí
thư Hoàng Kim trăn trở.”
* Tìm nước cho học
sinh
Bắt đầu từ tháng 4, sau học sinh tựu trường trở lại, các
thầy cô Trường PTDTBT TH&THCS Lâm Thủy ngày nào cũng đi dẫn nước từ các con
suối về cho khu nội trú. Vất vả lắm. Nhiều thầy da cháy đen nhưng thấy nước
chảy về được là cười để lộ hai hàm răng trắng xóa. Mà cũng phải, sinh hoạt của
hơn 200 học sinh TH và THCS tại bán trú đâu đơn giản. Nước để tắm giặt, nước để
vệ sinh cá nhân cần rất nhiều. Có hôm nước bị tắc thầy cô giáo khu nội trú phải
đi chở từng can nước để dội nhà cầu cho học sinh. Thương các em bố mẹ đi làm
suốt tháng trên rừng, không có cái mũ để đội đầu, không có cái áo để mặc, đôi
dép để đi nên các thầy cô đối xử với các em như con của mình. Tình yêu nơi biên
giới là vậy. Bé nhỏ trong mỗi công việc nhưng rất đỗi nhiệt thành, yêu thương.
Sang tháng 5, nước bắt đầu cạn, thầy cô hướng
dẫn học sinh ra khe Vàng để tắm, giặt. Các vũng nước đọng lại chổng chơ trên
những triền đá như thách thức, trêu ngươi. Thế là ý tưởng đào giếng giữa khe
suối được hình thành. Thầy giáo Nguyễn Thanh Hiển - HT nhà trường tranh thủ ý
kiến góp ý của các thầy đi trước rồi bàn bạc với anh em trong Hội đồng sư phạm.
Quyết định thực hiện ngay và luôn sau đó.
Bí thư Kim dẫn chúng tôi ra suối, chọn chỗ đất
trũng, ít đá lộ thiên có nước ri rỉ chảy rồi bảo: “Chắc dưới này nước nhiều và
có mạch chứ không phải là nước thấm bên ngoài vào.”
Thế là mọi người chia công việc ra làm. Người
thì liên lạc chở bi giếng dưới xuôi lên, người thì đi mượn dụng cụ đào lòng
suối. Người thì bắt lại hệ thống dây điện để đảm bảo an toàn tuyệt đối. Người
thì phụ trách mảng máy bơm nước, phải tính toán sao cho phù hợp với đường dẫn
500m với độ cao 200m. Rồi đến công đoạn đưa 3 bi giếng xuống suối để làm thành
giếng nước. Nhiều lắm những vất vả tưởng chừng không thể làm được. Nhưng công
trình giếng nước giữa khe suối cuối cùng đã xong. Chúng tôi đào trúng mạch nước
ngầm. Nước trong veo phun lên thẳng đứng trong tiếng hò reo sung sướng của toàn
thể mọi người có mặt.
Đào giếng giữa lòng suối là câu chuyện cổ tích
thời hiện đại. Ba bi giếng nước đầy ắp. Có thể, trong nước là biết bao mồ hôi
của các thầy Trường PTDTBT TH&THCS Lâm Thủy. Đó là giải pháp chống hạn, đáp
ứng nước cho nhu cầu của học sinh và giáo viên ở nội trú trong mùa hè nắng lửa
này. Sáng kiến sẽ được sử dụng trong năm nay và nhiều năm khác khi chúng tôi đã
tính toán được việc chống trôi khi mùa mưa lũ đến. Câu chuyện đi dẫn nước, bắt
nước và hôm nay là đào giếng giữa khe suối là câu chuyện chân thật, cảm động. Câu
chuyện này được viết bởi tình yêu, sự sáng tạo của đội ngũ với công việc và học
sinh thân yêu của mình.
Ngô Mậu Tình
(Trường
PTDTBT TH&THCS Lâm Thủy, Lệ Thủy, QB)