Ra đời trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, trường TH Hoàng Hoa Thám thời kỳ đầu 1949 - 1955 có 05 lớp học và 252 học sinh. Từ đó đến nay, qua nhiều thời kỳ, nhiều lần tách nhập từ trường TH HHT đến trường cấp II Sơn Thủy, trường PTCS Sơn Thủy và ngày nay là trường THCS Sơn Thủy… một ngôi trường  đã đào tạo và rèn luyện biết bao nhiêu thế hệ học sinh, làm rạng rở một địa danh có truyền thống hiếu học. Nhiều học sinh của trường đã trở thành giáo sư , tiến sĩ, trở thành các nhà khoa học, các doanh nhân thành đạt hoặc trở thành các sĩ quan cao cấp, các nhà quản lý chính quyền, đoàn thể và Nhà nước …hay trở thành những người nông dân thực thụ làm ra cơm gạo để nuôi sống bao thế hệ con người Sơn Thủy.Chính họ và nhân dân Sơn Thủy đã và đang làm rạng danh ngôi trường nằm sát đường Hồ Chí Minh huyền thoại. Sự huyền thoại của con đường mang tên Bác cũng chính là sự huyền thoại của ngôi trường có bề dày lịch sử 60 năm.

          Trường THCS Sơn Thủy có thời kỳ khoảng 10 năm ( 1980 - 1990) là một trong những trường Tiên tiến của huyện Lệ Ninh, Lệ Thủy và cụm đường 15. Tuy rằng hôm nay, CSVC dạy học của trường còn thiếu thốn, khuôn viên chưa ổn định, các phòng học lâu năm đã xuống cấp nghiêm trọng …nhưng trường THCS Sơn Thủy vẫn lấy định hướng truyền thống của thương hiệu trường Hoàng Hoa Thám năm xưa để đi lên bằng sự nổ lực của thầy trò và của Đảng bộ và nhân dân địa phương xã Sơn Thủy. Đó là tự lực đi lên bằng chất lượng dạy và học, chất lượng mũi nhọn học sinh giỏi và tự lực tự cường để  từng bước đi lên hoàn thiện CSVC trường học nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng trường THCS Sơn Thủy đạt trường chuẩn quốc gia giai đoạn 2010 - 2015 .

          Với đinh hướng đó từ năm học 2007 - 2008, bước đầu trường đã lấy lại uy tín của thương hiệu trường Sơn Thủy trong  chất lượng dạy và học và chất lượng học sinh giỏi. Năm học 2007 - 2008 trường có 03 giải đồng đội học sinh giỏi, có 3 giảI học sinh giỏi cấp Tỉnh và gần 25 giải cá nhân học sinh giỏi cấp Huyện. Thi tuyển sinh lớp 10 đứng thứ 34/ 144 trường trong toàn tỉnh. Phụ huynh học sinh phấn khởi yên tâm khi được học tập rèn luyện dưới mái trường giàu truyền thống hiếu học, dạy giỏi học giỏi…. Ghi nhận thành tích nỗ lực vươn lên của trường, Hội đồng thi đua huyện Lệ Thủy đã công nhận trường THCS Sơn Thủy năm học 2007 - 2008 đạt trường Tiên tiến.

          Phát huy thành tích trong năm học 2007 - 2008, năm học 2008 - 2009 trường THCS Sơn Thủy đang chuẩn bị hội thảo để xây dựng phòng truyền thống của trường TH HHT năm xưa ( 60 năm) và 20 năm kỷ niệm thành lập trường THCS Sơn Thủy ( 1990 - 2010), trường sẽ tham mưu với UBND xã gấp rút triển khai xây dựng nhà phòng học 2 tầng 8 phòng, xây dựng và củng cố CSVC hiện có của trường phấn đấu trường luôn xanh - sạch - đẹp, giữ nguyên trạng thái của một ngôi trường cổ kính uy nghiêm và thân thiện với giáo viên học sinh. Trường sẽ phấn đấu giữ vững danh hiệu của trường tiên tiến, chất lượng dạy học vượt 5 - 10% so với năm học trước, giữ vững thành tích bồi dường các đội tuyển học sinh giỏi,  giữ vững và vươn lên đạt cao hơn trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 năm học 2008 - 2009.

          Chuẩn bị hòa vào không khí cả nước, cả tỉnh kỷ niệm 50 năm đường Hồ Chí Minh huyền thoại, trường THCS Sơn Thủy là ngôi trường chứng kiến và chứng tích sự  huyền diệu của con đường lịch sử mang tên Bác, cũng là ngôi trường luôn luôn đồng hành cùng với lịch sử con đường ….Thầy và trò trường THCS Sơn Thủy mong muốn trên những nẽo đường thiên lý đi trên con đường Hồ Chí Minh, du khách và các nhân chứng lịch sử sẽ có dịp dừng chân bên cánh cổng của trường, đọc tên phiên hiệu của trường THCS Sơn Thủy và nhiều người sẽ biết một quá khứ truyền thống của một ngôi trường trong 60 năm qua và sẽ biết đến một thương hiệu mới của trường THCS Sơn Thủy trong tương lai.

Sơn Thủy, Tháng 4 năm 2009.