Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được Bộ giáo dục ban hành trong xu hướng của cuộc cách mạng 4.0. Nội dung chương trình xây dựng theo hướng tiếp cận nền giáo dục hiện đại, nhằm mục đích hình thành phẩm chất, năng lực cho học sinh. Chương trình giáo dục tổng thể đã chú trọng đến giáo dục STEM thông qua các biểu hiện: Chương trình giáo dục phổ thông mới có đầy đủ các môn học STEM. Đó là các môn Toán học; Khoa học tự nhiên; Công nghệ; Tin học.

Giáo dục STEM vừa mang nghĩa thúc đẩy giáo dục các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học, vừa thể hiện phương pháp tiếp cận liên môn, phát triển năng lực và phẩm chất người học. Một trong những phương pháp giáo dục được đề cập nhiều nhất trong bối cảnh hiện nay là dạy học tích hợp liên môn, thực hiện dạy học giáo dục STEM. Giáo dục STEM góp phần tạo ra thế hệ trẻ năng động, sáng tạo. Đây là một phương pháp giáo dục phát huy được nhiều tiềm năng, khơi dậy được trí sáng tạo trong mỗi học sinh.

STEM là phương pháp dựa trên thực hành và hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Cách tiếp cận dạy học theo phương pháp STEM không phải là nhiệm vụ dễ dàng nhưng những lợi ích mà STEM mang lại cho học sinh và trường học thì vô cùng lớn.

Giáo dục STEM trong nhà trường được triển khai dưới 2 hình thức: Bài học STEM thực hiện trong chương trình dạy học chính khóa và hoạt động trải nghiệm (HĐTN) giáo dục STEM được tổ chức ngoài giờ chính khóa theo hình thức Câu lạc bộ STEM. Tổ chức hoạt động trải nghiệm giáo dục STEM tạo ra môi trường để học sinh vận dụng và củng cố tri thức trên lớp; là dịp cơ hội để học sinh bộc lộ nhân cách toàn vẹn, từ đó khẳng định vị trí của mình; là môi trường nuôi dưỡng và phát triển tính chủ thể cho học sinh chủ động, tích cực thông qua đó hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh.

Thực hiện đổi mới CTGDPT 2018 và nhiệm vụ năm học 2023 – 2024, bám sát Công văn số 909/BGD&ĐT-GDTH ngày 08/3/2023 của BGD&ĐT về việc hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục STEM trong giáo dục, trường Tiểu học số 2 Kiến Giang đã triển khai dạy học phát triển năng lực học sinh thông qua triển khai giáo dục STEM với 02 hình thức: Dạy học STEM và HĐTN giáo dục STEM. Ngay từ đầu năm học nhà trường đã xây dựng chương trình bài học STEM, nội dung chương trình được bám sát kiến thức liên môn và có sự phối hợp chặc chẽ của các giáo viên trực tiếp giảng dạy các môn học STEM. Chương trình của bài học STEM được đề xuất xây dựng khi học sinh đã được học các kiến thức liên môn. Nội dung chương trình HĐTN giáo dục STEM theo khối, lớp được ban hành sau chương trình chính khóa 4 tuần học. Chương trình được giáo viên trực tiếp xây dựng, chuyên môn rà soát và đề xuất Hiệu trưởng phê duyệt.

Hoạt động trải nghiệm STEM được tổ chức thông qua hình thức câu lạc bộ hoặc các hoạt động trải nghiệm thực tế; được tổ chức thực hiện theo sở thích, năng khiếu và lựa chọn của học sinh một cách tự nguyện. Hoạt động trải nghiệm STEM được tổ chức theo kế hoạch giáo dục hàng năm của nhà trường; nội dung mỗi buổi trải nghiệm được thiết kế thành bài học cụ thể, mô tả rõ mục đích, yêu cầu, tiến trình trải nghiệm và dự kiến kết quả. Ưu tiên những hoạt động liên quan, hoạt động tiếp nối ở mức vận dụng (thiết kế, thử nghiệm, thảo luận và chỉnh sửa) của các hoạt động trong bài học STEM theo kế hoạch dạy học của nhà trường

    Để triển khai thực hiện dạy học phát triển năng lực học sinh thông qua giáo dục STEM đạt hiệu quả, nhà trường đã tổ chức tập huấn về giáo dục STEM cho toàn đội ngũ hiểu về bản chất, mục đích và cách thức thực hiện cả hai hình thức của giáo dục STEM. Thông qua việc tập huấn đội ngũ đã hiểu sâu hơn các mức độ dạy học, áp dụng phù hợp với từng đối tượng học sinh; nắm được cách thiết kế một bài dạy STEM và HĐTN giáo dục STEM nhằm tăng cường về giáo dục kỹ năng cho học sinh thông qua các hoạt động thực hành.

    Triển khai giáo dục STEM để phát triển năng lực cho học sinh bước đầu nhà trường còn gặp không ít khó khăn về nhiều khía cạnh. Song vượt qua được những rào cản, thách thức mới đội ngũ đã thực hiện thành công những nội dung giáo dục STEM trong quá trình giáo dục của mình để góp phần phát triển năng lực cho học sinh. Sau khi áp dụng tốt giáo dục STEM thông qua bài học STEM, đội ngũ giáo viên đã có động lực để đi sâu hơn vào vấn đề này. Các lớp đã thành lập Câu lạc bộ STEM với tình thần tự nguyện của học sinh, Câu lạc bộ hoạt động ngoài giờ chính khóa, với thời lượng 1 buổi/ tuần, nội dung chương trình đã được phê duyệt, bắt đầu thực hiện từ tháng 10/2023.

    Các bài học STEM đã bước đầu định hướng cho học sinh rèn các kỹ năng thực hành thông qua vận dụng kiến thức liên môn. Các em biết cách hợp tác trong xây dựng ý tưởng, biết tự cụ thể hóa nhiệm vụ thực hành trong nhóm, biết cách thuyết minh ý tưởng, trình bày sản phẩm, áp dụng sản phẩm vào thực hiện nhiệm vụ học tập, trong đời sống hằng ngày, đặc biệt các em phát triển được năng lực sáng tạo trong thiết kế và trong trang trí sản phẩm. Thông qua các HĐTN giáo dục STEM các em đã tự tin hơn trước tập thể để thực hành các HĐTN được tổ chức dưới cờ, trước hội thi,… Các em thể hiện sự chủ động, tự tin khi giải quyết những vấn đề liên quan đến cuốc sống xung quanh, giải quyết vấn đề trong học tập.

    Nhằm thực hiện nhiệm vụ phát triển năng lực cho học sinh, nhà trường đã triển khai các công việc tiếp nối liên hoàn bổ trợ cho nhau trong quá trình thực hiện. Song song với việc dạy bài học STEM là việc triển khai hoạt động Câu lạc bộ STEM nhằm đẩy mạnh nội dung thực hành thúc đẩy quá trình rèn các kỹ năng cho các em. Tổ chức cho các lớp đăng ký thuyết trình về sản phẩm STEM của Câu lạc bộ dưới cờ hằng tuần nhằm rèn kỹ năng mạnh dạn, tự tin, rèn kỹ năng phát triển ngôn ngữ. Phát động phong trào thi đua trang trí lớp học bằng sản phẩm STEM giúp các em sáng tạo hơn trong kỹ năng hợp tác, rèn kỹ năng thẩm mỹ. Hội thi STEM thông qua ngày hội là một việc làm không chỉ giúp học sinh phát triển các kỹ năng cơ bản mà còn là tiếng nói có hiệu quả lớn của nhà trường đến với phụ huyh, chính quyền địa phương về việc áo dụng giáo dục STEM của nhà trường trước nhiệm vụ ĐMGDPT 2018.

    Sự hứng thú của học sinh trong học tập STEM, những quyết tâm vượt khó của đội ngũ giáo viên trong quá trình thực hiện, các sản phẩm STEM trong năm qua đã góp phần lớn trong việc rèn kỹ năng cơ bản cho cho học sinh. Các em đã có sự chuyển biến tốt, rõ nét về các kỹ năng xử lý tình huống, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hợp tác,… đó là niềm hạnh phúc của những người thực hiện nhiệm vụ giáo dục chúng tôi.

Hoàng Thị Hòa

Một số hình ảnh về giáo dục STEM trong năm qua tại nhà trường